Lage eigenwaarde en negatief zelfbeeld

Iedereen heeft een bepaald beeld van anderen. Zeker van mensen die men goed kent, heeft men de indruk dat zij intelligent zijn of juist tamelijk dom, saai of origineel, meelevend of egoïstisch enzovoort. Die mening kan meer of minder met de werkelijkheid overeenstemmen.  

Ook van zichzelf hebben mensen een beeld. Ons zelfbeeld beïnvloedt in belangrijke mate ons doen en laten. Wie zichzelf saai vindt, zal niet snel op de voorgrond treden, wie zichzelf dom vindt, begint niet gemakkelijk aan een opleiding of zal niet meteen op een baan solliciteren waarvoor een zekere intelligentie vereist is. Hoe wij, al dan niet bewust, over onszelf denken bepaalt in belangrijke mate ons gevoel en ons gedrag. Ons gedrag versterkt dikwijls weer hoe wij over onszelf denken. Zo ontstaat een cirkel: wie denkt dat hij saai is, zal zich saai gaan gedragen, en dus nog meer gaan denken dat hij saai is, waardoor hij zich nog saaier gaat gedragen, enzovoort. Dikwijls zetten bepaalde observaties (je meent dat iemand afkeurend naar je kijkt) en voorstellingen (je denkt aan de receptie waar je vanmiddag naar toe zult gaan) en gewaarwordingen (je voelt dat je je steeds terughoudender opstelt) die cirkel in gang. Een dergelijke vicieuze cirkel kan ook ontstaan bij wie zich dom vindt, of lelijk, of onbetekenend. Juist omdat ons zelfbeeld zo bepalend is voor wat wij doen en laten, is het erg belangrijk om te weten of ons zelfbeeld met de werkelijkheid overeenstemt.

Een zelfbeeld (positief of negatief) zit uiteindelijk in je hoofd. Hoe men over zichzelf denkt hangt samen met wat men heeft meegemaakt in zijn leven, met wat anderen over hem zeggen en met wat hij doet. Wie vroeger vrijwel nooit een compliment heeft gekregen en wie zelden werd uitgenodigd voor feestjes, spelletjes en gezamenlijke activiteiten, gaat al snel denken dat hij onbelangrijk is of saai. Wanneer zulke ervaringen maar negatief genoeg zijn geweest en lang genoeg hebben geduurd en wanneer er te weinig positieve ervaringen tegenover hebben gestaan en men onvoldoende in staat is geweest om zich ertegen te verzetten, gaat een dergelijk negatief zelfbeeld zich vastzetten in het hoofd. Een dergelijk negatief zelfbeeld is star geworden en verandert niet meer. Vanuit dit beeld blijft men denken dat men onbelangrijk is, ook al zijn er allerlei bewijzen van het tegendeel.

De behandeling

De Zelfbeeldtraining is een behandeling voor mensen die te vaak negatief tegen zichzelf aankijken, maar die ‘ergens` wel weten dat dit negatieve zelfbeeld ‘eigenlijk` niet terecht is en die bovendien bereid en in staat zijn om de oefeningen uit te voeren waaruit de training bestaat. Die oefeningen zijn gebaseerd op wetenschappelijke inzichten en zijn er in de eerste plaats op gericht om meer ‘gevoelsmatig` oog te krijgen voor, en meer aandacht te richten op de positieve persoonlijke eigenschappen die er wel zijn. Aandacht geven aan reële positieve kanten en eigenschappen die in principe geloofwaardig zijn, maar waar in het dagelijkse leven te weinig oog voor bestaat, is de kern van de aanpak.

De Zelfbeeldtraining bestaat uit zes tot negen sessies. De verwachting is niet dat een dergelijk korte training een negatief zelfbeeld, dat meestal gedurende vele jaren is opgebouwd en ingesleten, voor eens en voor altijd terzijde kan schuiven. Men zal zich daarom gedurende de Zelfbeeldtraining en aansluitend op de training ook meer moeten gaan gedragen als iemand die vertrouwen heeft in zichzelf, op moeilijke momenten het werkboek er nog eens bij moeten pakken en bepaalde oefeningen tijdelijk in de praktijk moeten brengen. De Zelfbeeldtraining kan mensen echter wel in korte periode op het juiste spoor zetten. De meeste deelnemers hebben na afloop meer zelfvertrouwen en zijn meer tevreden over zichzelf. Het is aan de cliënt om deze positieve ontwikkeling na afloop van de training vast te houden en waar mogelijk nog verder te versterken.